Tá scoláireachtaí nua agus lóistín ar champas na hOllscoile bronnta ar 16 mhac léinn faoin Scéim Cónaitheachta Gaeilge. Beidh na mic léinn ag cur fúthu i dTeach na Gaeilge, i mBaile na Coiribe don bhliain acadúil 2022-2023 agus cuirfear €1,000 an duine ar fáil dóibh chun tacú leo leis na costas lóistín don bhliain. Cuireadh tús leis an Scéim Cónaitheachta Gaeilge den chéad uair san Ollscoil sa bhliain 1991, agus rinneadh athsheoladh ar an Scéim i mbliana ar mhaithe le lóistín a chur ar fáil do mhic léinn le Gaeilge agus chun pobal Gaeilge na hOllscoile a neartú.  Léiríodh an-spéis inti agus mic léinn ó cheann ceann na tíre ag iarraidh an deis a thapú a bheith in ann lóistín a roinnt le cainteoirí Gaeilge eile agus iad i mbun staidéir san Ollscoil i mbliana.   Bhí an méid seo a leanas le rá ag Cliodhna Ní Mhianáin, duine de na mic léinn ar éirigh léi áit a fháil i dTeach na Gaeilge: “Is i bpobal bríomhar na Gaeilge a tógadh mé agus is ann is compordaí mé i mo chraiceann féin; mothaím go bhfuil an cairdeas, craic agus an ‘raison d'être’ céanna ag lucht na Gaeilge nach bhfuil le fáil i measc an lucht aonteangaigh.  “Tá mé den bharúil, óir go bhfuil Ollscoil na Gaillimhe chomh lárnach sin, go mbeadh meascán iontach de Ghaeilgeoirí as gach cearn den tír ag freastal uirthi, araon le muintir Chonamara, agus go mbeadh meascán mearaí iontach de chanúintí ann. Is deis ar leith í an Scéim Cónaitheachta Gaeilge le bualadh leo uilig agus táim ag súil go mór leis an mbliain.” Bhí an méid seo a leanas le rá ag an Ollamh Pól Ó Dochartaigh, Uachtarán Ionaid agus Meabhránaí Ollscoil na Gaillimhe:  “Léiríonn an tacaíocht seo fíorthiomantas na hOllscoile i leith chur chun cinn na Gaeilge i measc phobal léinn na hOllscoile, agus léiríonn sé go bhfuil luach agus meas againn ar an nGaeilge agus spéis againn í a neartú agus a threisiú ar fud an champais.   “Beidh deis ag na mic léinn seo cur lena gcuid scileanna teanga agus sóisialta ag na himeachtaí Gaeilge a bheidh á reáchtáil san Ollscoil agus i gcathair na Gaillimhe, agus baineann tábhacht thar na bearta leis an sóisialú seo ó thaobh cleachtas agus iompar teanga na mac léinn.  Chomh maith leis sin léireofar do phobal na hOllscoile i gcoitinne go bhfuil an Ghaeilge lárnach i ngach uile réimse den saol in Ollscoil na Gaillimhe.” Tá tuilleadh eolais faoin Scéim Cónaitheachta Gaeilge ar fáil ag https://www.universityofgalway.ie/gaeilge/cursai-focheime/conaitheacht/  Críoch 

Sixteen Irish speaking students at University of Galway have been awarded special scholarships and dedicated on-campus accommodation under the Irish Language Residential Scheme. The students will share Teach na Gaeilge in Corrib Village for the 2022/23 academic year and receive €1,000 to support them with their accommodation costs. The Irish Language Residential Scheme was first established in the University in 1991 and was relaunched for the current academic year, with the aim of creating dedicated accommodation for Irish speaking students and to further develop the Irish speaking community on-campus.  Applications for places in Teach na Gaeilge were received from around the country, with students hoping to secure accommodation with fellow Irish speakers studying in the University. Cliodhna Ní Mhianáin is one of those to have secured a place. She said: “I was raised in a vibrant Irish speaking community and that is where I am most comfortable in my own skin. I feel that the Irish language community share a friendship, craic and the same raison d'être which you just don’t get within monolingual communities.   “I believe, with the University being so central, that a great mix of Irish speakers from each corner of the country will come together to study, along with the Connemara community, and that this will ensure a diverse range of dialects. The Irish Language Residential Scheme provides students like me with the opportunity to meet these Irish speakers and I couldn’t be more excited for the year ahead.” Deputy President and Registrar of University of Galway, Professor Pól Ó Dochartaigh, said: “The creation of Teach na Gaeilge and the scholarship support shows this University’s true dedication to the promotion of the Irish language among our students. It also highlights how much we value and respect the Irish language and how committed we are to strengthening and reinforcing its use on campus.   “These students are ambassadors for the Irish language. They will be a central part of the University’s Irish language community and that of the city. This socialisation is of the utmost importance in terms of language practices and use. Teach na Gaeilge and the Irish Language Residential Scheme also shows the University community that the Irish language is central to all aspects of life here in University of Galway.” For more information about the scheme visit https://www.universityofgalway.ie/gaeilge/cursai-focheime/conaitheacht/  Ends

Inniu, sheol an tAire Stáit Gaeltachta agus Spóirt Jack Chambers mór-thaispeántas in Ollscoil na Gaillimhe a thugann léargas úr ar stair na Gaeilge agus tuiscint níos doimhne ar sheasamh na teanga sa tír agus san ollscoil féin. Arna choimisiúnú ag Roinn na Gaeilge, ceiliúrann Saíocht & Saoránacht: Tomás Ó Máille oidhreacht an chéad ollaimh le Gaeilge san ollscoil. De bhunadh Dhúiche Sheoigheach, ceapadh Tomás Ó Máille ina ollamh in 1909 agus lean sé air sa ról go bhfuair sé bás go hanabaí in 1938. Ceannródaí ab ea an Máilleach ar mhórán bealaí ach is suntasach mar a dhírigh sé ar nua-theicneolaíocht a linne féin — an taifeadadh fuaime. Ag díriú ar bhéaloideas, amhráin, agus canúintí éagsúla, chruthaigh sé na céadta taifeadadh fuaime de chainteoirí Gaeilge as gach contae i gConnacht agus as an gClár. Freisin, chuidigh sé le bailitheoirí agus scoláirí eile taifeadtaí a chruthú, ina measc Wilhelm Doegen, stiúrthóir Roinn na Fuaime i Leabharlann na Prúise i mBeirlín. Beagnach céad bliain ó gabhadh iad ar fhiteáin céaracha, rinneadh na taifeadtaí i Leabharlann Ollscoil na Gaillimhe a dhigitiú anuraidh le tacaíocht ó Roinn na Gaeltachta. Dúirt an tAire Stáit Chambers: "Is cúis áthais dom seoladh an taispeántais seo ar shaothar an Ollaimh Tomás Ó Máille agus go raibh mo Roinn in ann tionscadal digitithe na sorcóirí céarach a mhaoiniú. Beidh an t-ábhar sin ina áis luachmhar do thaighdeoirí agus don phobal araon agus cách in ann taitneamh a bhaint as saothar Thomáis Uí Mháille chun guthanna agus amhráin Iarthar na hÉireann, a taifeadadh 100 bliain ó shin, a chloisteáil. Teicneolaíocht cheannródaíoch a bhí sna sorcóirí céarach in aimsir Uí Mháille agus beidh forbairtí teicneolaíochta na linne seo, a mbeidh plé domhain á dhéanamh orthu sa Phlean Digiteach don Ghaeilge atá le foilsiú ag mo Roinn go luath, in ann leas a bhaint as ábhar digitithe den chineál seo chun forbairt shuntasach a dhéanamh ar an aithint chainte agus ar nua-theicneolaíochtaí eile don Ghaeilge sna blianta seo romhainn." Sa taispeántas seo, gheofar spléachadh i bhfoirm pictiúr, ábhar fuaime, agus físeán ar mhór-éachtaí an Mháilligh mar scoláire, scríbhneoir, teangeolaí, léachtóir, eagarthóir nuachtáin, bailitheoir, agus stocaire. Feicfear físeáin d'amhránaithe — Sarah Ghriallais, Saileog Ní Cheannabháin, Mary Staunton, agus Fiachna Ó Mongáin — ag tabhairt beatha nua do na sean-amhráin a thaifead an Máilleach, chomh maith le hábhar ó chartlann na Taibhdheirce agus ó chartlann an nuachtáin An Stoc.  Ag labhairt di roimh sheoladh an taispeántais, dúirt an coimeádaí, an Dr Deirdre Ní Chonghaile: "Beidh cartlann luachmhar an Mháilligh ina steillbheatha sa taispeántas seo den chéad uair riamh agus go dátheangach. Seo ceiliúradh ar mhór-obair a rinne an Máilleach mar ghníomhaí ar son na Gaeilge ar feadh a shaoil agus freisin ag cruinniú shaibhreas na n-ealaíon Gaeilge ó gach contae taobh thiar den tSionainn." Léiríodh an taispeántas i gcomhpháirt le hAcadamh Ríoga Éireann agus le Leabharlann Náisiúnta na hÉireann, le maoiniú ó Fhoras na Gaeilge, agus Ollscoil na Gaillimhe. Tá sé ar cheann de shé thionscnamh atá faoi stiúir bhaill reatha agus iar-bhaill foirne, tionscnaimh a roghnaigh Ollscoil na Gaillimhe níos túisce i mbliana ar mhaithe le saibhreas staire na hinstitiúide a cheiliúradh. Is é cuspóir na sraithe seo ná tarraingt ar stair agus ar dhúchas na hinstitiúide ar mhaithe leis an gceangal leis an bpobal a dhaingniú agus an tosaíocht a thugtar d'obair ar son leas an phobail trí chéile a aithint. Dúirt Uachtarán na hOllscoile, an tOllamh Ciarán Ó hÓgartaigh: "Tá Léann agus Scoláireacht na Gaeilge ar cheann de na gnéithe is sainiúla san Ollscoil ar fad a thugann tosaíocht dúinn. Tá áthas orm go mbeimid ag ceiliúradh fíorthús thraidisiún na scoláireachta sin trí phearsa Thomáis Uí Mháille. Is léiriú é saothar Uí Mháille an tráth úd, agus an taispeántas seo inniu, ar luachanna na hOllscoile: an meas atá ar theanga agus ar dhúchas iarthar Éireann; na hardchaighdeáin scolártha; agus an comhoibriú oscailte le gaolta Uí Mháille, le maoinitheoirí, agus le páirtnéirí acadúla, a chumhdóidh oidhreacht scolártha Uí Mháille chomh maith leis na guthanna a ghabh sé go ceann i bhfad. Dúirt stiúrthóir an taispeántais, an tOllamh Lillis Ó Laoire: "Táimid fíorbhuíoch as an tacaíocht a thug mac Thomáis, Éamonn Ó Máille nach maireann, dár n-iarrachtaí oidhreacht a athar a thabhairt slán agus a roinnt ar an bpobal. Tá taifeadtaí fuaime an Mháilligh á scaoileadh ar shuíomh idirlín na hOllscoile, www.ollscoilnagaillimhe.ie/tomasomaille, saor in aisce, agus cloisfidh pobail an Iarthair a muintir féin ag canadh, ag caint, agus ag caoineadh na marbh beagnach 100 bliain ó shin." Seoladh an taispeántas go poiblí in Áras Uí Argadáin in Ollscoil na Gaillimhe le haoichaint ón Ollamh Emeritus le Stair, Gearóid Ó Tuathaigh. Go ceann ráithe a mhairfidh an taispeántas agus tá camchuairt san Iarthar agus thar lear á dhearbhú. Críoch